γνωρίζω

και εγνωρίζω και ηγνωρίζω (AM γνωρίζω, Μ και ἐγνωρίζω και ἠγνωρίζω)

1. έχω μάθει, ξέρω κάτι

2. έχω γνωριμία με κάποιον, ξέρω κάποιον

3. αναγνωρίζω, παραδέχομαι κάτι

4. καθιστώ γνωστό, ανακοινώνω κάτι σε κάποιον

5. επαναφέρω στη μνήμη μου, αναγνωρίζω

μσν.- νεοελλ.

Ι. 1. γνωρίζω ως ερωτικό σύντροφο, έχω σαρκική σχέση

2. ξεχωρίζω, διακρίνω

3. (για σφάλμα) αναγνωρίζω, ομολογώ

4. καταλαβαίνω, αντιλαμβάνομαι

II. παθ. γνωρίζομαι (AM γνωρίζομαι)

1. αναγνωρίζομαι από κάποιον

2. έχω γνωριμία, κοινωνικές σχέσεις με κάποιον («ἐγνωρισμένοι αὐτῷ» — που είχαν γνωριστεί μ' αυτόν).

[ΕΤΥΜΟΛ. Το ρ. γνωρίζω, όπως εξάλλου και το επίθ. γνώριμος, πιθ. προήλθε από ουσ. *γνώρον < (θ.) γνω- (γιγνώσκω) + (επίθημα) -ρ-. Το ρήμα διατηρήθηκε και χρησιμοποιείται παράλληλα προς το συνώνυμό του ξέρω* στη νέα Ελληνική αντικαθιστώντας τα αρχ. γιγνώσκω* και οίδα*. Ο νεοελλ. τ. εγνωρίζω ανήκει στους ρηματικούς τύπους οι οποίοι, έχοντας αύξηση ε- στους ιστορικούς χρόνους, διατήρησαν αυτήν και στους αρκτικούς μετά από λέξεις που έληγαν σε -ν ή -ς πρβλ. μάς έβλεπε, τόν έδειρε και μάς εβλέπει, τόν εδέρνει. Το ίδιο συμβαίνει και στον τ. ηγνωρίζω, με προσθήκη τού η- αντί τού ε- (πρβλ. διαλεκτ. ηστέλλω, ηχτίζω, ηγαπώ κ.ά.).

ΠΑΡ. γνώρισις, γνώρισμα, γνωρισμός, γνωριστής, γνωριστικός.

ΣΥΝΘ. αναγνωρίζω

αρχ.

εξαναγνωρίζω, επιγνωρίζω, προγνωρίζω, συγγνωρίζω

νεοελλ.

καλογνωρίζω, μισογνωρίζω, ξαναγνωρίζω, παραγνωρίζω, πρωτογνωρίζω].